درباره
حروف مقطعه تا به امروز، بسیار گفته شده است . بسیاری از اسلام پژوهان و اسلام
شناسان در پی یافتن رمز و رموز نهفته در این حروف بوده اند و یافته های ارزشمندی
نیز ارائه گردیده است . اینجانب رضا آزاده قره باغ، پژوهشگر قرآنی نظریه ای درباره حرف مقطعه قرآنی ارائه داده ام که چکیده ای از آن
به شرح زیر ارائه می گردد. باور ما بر این است که بسیاری از
اشارات قرآنی وجود دارند که تا به حال از آنها آگاه نگشته ایم. امید است که روزی
فرا رسد که بشر به تمامی اسرار و ابعاد این کتاب هستی بخش دست یازد.
در قرآن ۲۹ سوره با ۱۴ مجموعه مختلف به اسم "پارافهاى قرآنى" (حروف مقطعه ) آغاز میشوند که هر کدام شامل یک تا پنج حرف هستند. ۱۴ حرف، یعنى نصف حروف الفباء عربى، در این مجموعه ها بکار رفته است. از زمان نزول قرآن مفسرین و قرآن پژوهان نظریات متعددی در مورد این حروف مطرح کرده اند اما در قرن اخیر با اختراع کامپیوتر و افزایش سرعت و کیفیت محاسبات، ثابت شده بین این حروف و سایر آیات قرآن روابط ریاضی خاصی حاکم است که بیانگر وجود هوشی ماورایی و بسیار خردمند در نوشتن قرآن می باشد. پاراف های قرآنی پایه های اصلی و اساسی بسیاری از قوانین ریاضی حاکم بر قرآن را تشکیل می دهند. در این پست صرفاْ جدول پاراف های قرآنی را بیان می کنیم و در پست های بعدی به طور مفصل به روابط حاکم بین این حروف و بقیه ی آیات قرآن می پردازیم.
• اوّلین سوره ای که بر پیامبر نازل شد سوره ی علق است که از آخر قرآن نوزدهمین سوره محسوب می¬شود.
• سوره ی علق 19 آیه دارد و از 285 حرف (15×19) به وجود آمده است.
حروف مقطعه (حرفهای گسسته از هم) به حروف الفبای مرموزی که در ابتدای بیست و هشت سوره قرآن می آید، گفته می شود، یعنی سوره های بقره ،آل عمران، اعراف، یونس، هود، یوسف، رعد، ابراهیم، حجر، مریم، طه، شعرا، نمل، قصص، عنکبوت، روم، لقمان، سجده، یس، ص، غافر، فصلت، شورا، زخرف، دخان، جاثیه، احقاف و ق . علامه طباطبایی در تفسیر المیزان نظریه ای ارزشمند ارائه می دهد که از روی مقایسه مضمون و مفهوم حروف مقطعه قرآن می توان به گشودن گره رموز آن نزدیک شد:
چکیده
همواره تفسیر و فهم معانی حروف مقطعه قرآن از مهمترین مسائل تفسیری به شمار رفته است. ابنسینا به عنوان یک فیلسوف مسلمان در تفسیر آیات از روش فلسفی و مبانی حکمت خود که بیشتر جنبه نوافلاطونی دارد، بهره میگیرد. او در رساله النیروزیه که به تفسیر حروف مقطعه اختصاص دارد، ابتدا به بیان مبانی حکمت خود مانند نظریه صدور و پیدایش نظریه صدور و پیدایش موجودات از واجب الوجود، میپردازد و سپس سعی میکند تا با استفاده از نظریه حروف ابجد، حروف مقطعه قرآنی را بر این مبانی تطبیق و تفسیر کند. از نظر وی هر یک از حروف مقطعه که معادل حروف ابجد در نظر گرفته میشوند، به صورت فردی یا در حال ترکیب با حروف دیگر، بر اساس قوانین خاصی که ابنسینا ارایه میدهد، با موجودات خاصی متناظر خواهند بود.
این نکته را مفسرین غالبا گفته اند که هر جا که حروف مقطعه در قرآن کریم آمده است، پشت سرش به مناسبت، ذکر قرآن و نزول قرآن و وحی شده، یعنی این خودش نشان می دهد که یک رابطه ای هست میان این حروف و بیان خود قرآن. تا می گوید حم، الم، الر، یس، طه، کأنه (می گوید) ما می خواهیم یک چیزی درباره قرآن بگوییم. در آغاز بیست و نه سوره از سوره هاى قرآن با حروف مقطعه برخورد مى کنیم و چنانکه از نامش پیدا است این حروف حروفى بریده از هم به نظر مى رسد، و کلمه مفهومى را ظاهرا نمى سازد.
پیش از پرداختن به بحث فائده حروف مقطعه در قرآن، نخست دو نظریه ای را که در رابطه با حروف مقطعۀ قرآن مطرح شده بیان می کنیم.
پیرامون حروف مقطعۀ قرآن سخنان زیادی گفته شده است[۱]، از میان سخنان مفسرانی که در این راستا سخن گفته اند، بیاناتی از علامه طباطبایی سپس دیدگاه مفسر دیگری را بیان می نماییم سپس نتیجه می گیریم.
در جایی عبارت زیر را خواندم: «بیست و نه سوره قرآنی بلند و کوتاه با حروف مقطعه بگوید به طوری که 2743 آیه این سوره ها ارتباط ریاضی با یکدیگر داشته باشند یعنی در هر سوره حروف مقطعه آن بر عدد 19 بخش پذیر باشد و مضربی از عدد 19 قرار گیرد کتابی بنویسد که آیات آن طول موج داشته باشند و بر حسب بلندی و کوتاهی آن سال نزول و موقعیت آن مشخص شود». آیا این عبارت صحیح است اگر صحیح است حروف مقطعه چیست آن 29 سوره کدام سوره های قرآن هستند آیا کتاب یا مقاله در اثبات این موضوع نوشته شده است توضیح دهید.
سورههایی که با یک نوع حروف مقطعه آغاز میشوند، مطالب مشترکی دارند.برای مثال در سورههایی که با«حم»شروع میشوند، بلافاصله بعد از آن جملهی«تنزیل الکتاب من اللّه» یا چیزی که به معنای آن نزدیک است، قرار گرفته، در سورههایی که با«الر»شروع میشوند، بعد از آن«تلک آیات الکتاب»و یا شبیه آن و در سورههایی که با«الم»آغاز میشوند، به دنبال آن«ذلک الکتاب لا ریب فیه»یا مفهوم آن آمده است.
از این جا میتوان حدس زد که میان حروف مقطعه و محتوای این سوره‌ها ارتباط خاصی وجود دارد؛
یک یا چند حرف که در آغاز 29 سوره قرآن کریم، پس از بَسْمَلَه قرار دارند و جداجدا و گسسته خوانده میشوند، مانند الم (الف، لام، میم)، یس (یا، سین)، ص (صاد) محتویات
۱ نامهای دیگر حروف مقطعه
۲ فهرست حروف مقطعه
۳ نظر دانشمندان مسلمان درباره حروف قطعه
۴ آیات متشابه و حروف مقطعه
۵ نظرات مختلف در معنای حروف مقطعه
۶ بررسی آماری حروف مقطعه
۷ حروف مقطعه و اشاره به حقانیت اهل البیت علیهم اسلام
۸ پانویس
۹ منابع
در آغاز بیست و نه سوره از سوره‌های قرآن با حروف مقطعه برخوردمی‌کنیم و چنانکه از نامش پیدا است این حروف حروفی بریده از هم به نظرمی‌رسد، و کلمه مفهومی را ظاهراً نمی‌سازد.
حروف مقطعة قرآن همیشه جزء کلمات اسرارآمیز قرآن محسوب می‌شده‌و مفسران برای آن تفسیرهای متعددی ذکر کرده‌اند و با گذشت زمان وتحقیقات جدید دانشمندان، تفسیرهای تازه‌ای برای آن پیدامی‌شود.
یکی از موارد بحث درباره ی حروف مقطعه است ؛ در ابتدای 29 سوره از سوره های فرآن ، یک یا چند حرف از حروف الفبا وجود دارد ، که مجموعاً 78 حرف است که با حذف موارد تکراری ، 14 حرف می شود ( یعنی نصف حروف الفبای عربی که 28 حرف است ) ، این حروف را (( حروف مقطعه )) می گویند که اسرار بزرگی را در بر دارند . حروف مقطّعه در کتابت ، سرهم و به صورت یک کلمه نوشته می شوند ، ولی هنگامی خواندن ، جدا از هم خوانده مش وند ؛ به این صورت که هر حرفی با اسم عربی خود خوانده می شود ؛ مانند : (( المص )) که این گونه خوانده می شود : (( الف ، لام ، میم ، صاد )).
این حروف چهارده گانه عبارتند از : ا ، ح ، ر ، س ، ص ، ط ، ع ، ق ، ک ، ل ، م ، ن ، ه ، ی . بدرالدین زرکشی از ترکیب این حروف جمله (( نصٌ حکیم قاطع له سر )) و فیض کاشانی جمله (( صراطُ علیِّ حقٌ نُمسِکُهُ )) را ساخته اند .
چکیده :
در باب تفسیر حروف مقطعه تاکنون از سوی مفسران مباحث زیادی صورت گرفته و تفسیرهای متعددی بیان شده است، اما همچنان جای بحث بیشتر دارد. گرچه به سختی می توان نظری نو درباره حروف مقطعه بیان کرد که تاکنون هیچ مفسری به آن اشاره نکرده باشد، اما می توان تحلیل ها و تبیین های جدیدی در این باب ارائه داد. به نظر نگارنده هیچ یک از دیدگاه هایی که تاکنون مفسران در تفسیر حروف مقطعه بیان داشته اند نمی تواند به صورت مستقل مقصود این حروف باشد، اما به صورت ترکیبی پذیرفتنی است. در مقاله حاضر پس از نقد آرای مفسران، تحلیل و تبیینی نو از نظریه ترکیبی در تفسیر حروف مقطعه بیان شده است. کلیدواژه ها: حروف مقطعه، قرآن کریم، تفسیر، محکم و متشابه، ظاهر و باطن.
پیش گفتار:
اوائل سوره هایی چند از قرآن مجید اصطلاحی به نام حروف مقطعه آمده است که در اول بیست و نه (29) سوره از سور قرآن قرار دارد و بیست و شش (26) سوره از این تعداد «مکی» و سه سوره دیگر «مدنی» است .
در مورد این حروف چه در قرآن و چه در احادیث و روایات مطلبی که از حقیقت معنایی این حروف پرده بردارد نیامده است . از این رو همواره به عنوان موضوعی پیچیده باقی مانده و مفسّران قرآن درباره آنها نظریات مختلفی ارائه داده اند . نظر اکثر مفسرین اینست که قرآن به این حروف اشاره صریحی نداشته است و در قرآن کریم یا احادیث نبوی غیر از آنچه یاد شد هیچ نشانه یا حدسی که بتواند بحث پیرامون حروف مقطعه اوایل سوره ها هدفی را مشخص کند وجود ندارد.
البته باید گفت ، صحیح نیست که در قرآن چیزى یافت شود که فهم آن از ذهن ما خارج باشد در صورتى که قرآن در منتهى درجه فصاحت و بلاغت است و رهبر به سوى سعادت و سبب تکمیل نفوس مردم می باشد و آیه آیه 9 سوره بنى اسرائیل« إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ یَهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ» و آیه 174 سوره نساء می فرماید: « قَدْ جاءَکُمْ بُرْهانٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکُمْ نُوراً مُبِیناً » بمجموع این کتاب شریف اشاره دارد. اگر چه می توان گفت که بعضى از مواقع بنا به اقتضاء حکمت و مصلحت برخى از مطالب در قالب بعضى از الفاظ سر بسته بیان می شود که درک آن بدون دقّت و ضمیمه مطالب دیگر بآسانى میسر نمی گردد.
و به همین دلیل مفسرین برای تحقیق درباره آنها تلاش زیادی کرده اند و به بحر عمیقی داخل گشته اند ، حبیب الله نوبخت نویسنده کتاب دیوان دین معتقد است که حروف مقطعه در اوائل سوره ها عنوان مطالب آن سوره هاست البته مختصر و منحوت عنوان . ولی نظریات این عده فقط نظریات فردی است و مورد قبول دانشمندان قرار نگرفته است ، از این رو دانشمندان این حروف را جزو اسرار و رازهای پنهانی خداوند می دانند که جز خداوند متعال و راسخین در علم ، کسی به سرّ آن ها آگاهی ندارد و همگی بر این نظر تأکید دارند که خدا به مقصود خویش آگاه تر است.« سرّ من اسرار اللَّه استاثره اللَّه بعلمه »
زان گونه پیام ها که او پنهان دارد*****یک ذرّه بصد هزار جان نتوان داد.
چکیده:
بعضی از سوره‌های قرآن با حروف مقطعّه آغاز میشود.برخی از قرآنپژوهان این حروف از فاقد معنا دانسته،به عنوان رمز مابین خدا و رسولش قلمداد میکنند،و گروهی این حروف را معنادار فرض کرده و نظرات عدیدهای درباره مفاد و معنای آنها ارائه کرده‌اند.
استاد مطهری با اعتقاد به عدم قطعیت فرضیههای ارائه شده در این باب و پذیرش متشابه بودن حروف مقطّعه،به بعضی از دیدگاههای پیشینیان توجه بیشتری مبذول داشته و در نهایت،فرضیه خویش را به عنوان یک احتمال مطرح نموده و آن احتمال این است که خداوند با این حروف،نحوهء شروع کار خویش را بیان کرده و قول و اندیشه را بر ماده و طبیعت مقدم داشته است.
کلید واژهها
تفسیر قرآن-حروف مقطّعه-استاد مطهری
حروف مقطعه ى قرآن کریم براى چه آمده و به چه معنایى است و دلیل معنادار بودن آن ها چیست؟
در آغاز 29 سوره از سوره هاى قرآن، حروف مقطعه آمده است. این شیوه، ویژه ى قرآن است و در دیگر کتاب هاى آسمانى نمونه ندارد. مفسّران و دانشمندان علوم قرآنى درباره ى این حروف، نظرهاى متفاوتى دارند که برخى از آن ها به دلایل قرآنى، روایى، عقلى و علمى مستند است. اینک به طور فشرده به این نظریه ها مى پردازیم:
(حروف مقطعه ) حروفى است که در اوایل سوره هاى : بقره ، آل عمران ، اعراف ، یونس ، هود، یوسف ، رعد، ابراهیم ، حجر، مریم ، طه ، شعراء، نمل ، قصص ، عنکبوت ، روم ، لقمان ، سجده ، یس ، ص ، غافر، فصلت ، شورى ، زخرف ، دخان ، جاثیه ، احقاف ، ق ، ن ، واقع شده اند. و آنها عبارتند از:
بحث بسیار کامل و مفید در باب حروف مقطّعه در جلد دوّم تفسیر فوق العاده ی تسنیم از آیت الله جوادی آملی
گزیده تفسیر
برخى از سوره هاى قرآن کریم با حروفى آغاز مى شود که آن حروف چون ناپیوسته قرائت مى شود، به حروف مقطعه موسوم شده است .
تبیین این حروف از آغاز تاریخ تفسیر تا کنون همواره توجه مفسران و قرآن پژوهان را به خود معطوف داشته و در تحلیل آن دو راه پیموده اند: برخى آن را راز و رمزى میان خداى سبحان و رسول اکرم (صلى الله علیه وآله ) دانسته و از این رو آن را غیر قابل تفسیر مى دانند و گروه دیگر که بیشتر مفسران و قرآن شناسان هستند،برآنند که این حروف نیز مانند سایر آیات قرآن گرچه معرفت اکتناهى آن میسور نیست ، لیکن تفسیرپذیر است .
اینان در تفسیر حروف مقطعه قرآن آراى گوناگونى دارند که چون رو در روى یکدیگر نیست ، اگر آن آرا با دلیل معتبر اثبات شود، همه آنها قابل پذیرش است ؛ گرچه زمینه فحص و ارزیابى نهایى درباره حروف مقطعه همچنان وجود دارد و شاید در مناسبتهاى دیگر مطرح شود.
دانشمندان مطالبی در مورد اینکه چرا خداوند متعال کلامش را در این سوره‌ها به این صورت شروع نموده بیان کرده‌اند که به طور فهرست وار به بیان آنها می‌پردازیم:
یکی از مسائل مطرح در حوزه قرآنی فواتح سور یا همان سرآغاز سوره‌های قرآنی می‌باشد که در کتابهای تفسیری و علوم قرآنی به آن پرداخته شده، با نگاهی در سرآغاز سوره‌ها به این نتیجه می‌رسیم که سوره‌ها به ده صورت مختلف شروع گردیده که به طور اجمال به این ترتیب است:
دریافت فایل